Gele koorts is een ernstige infectieziekte, veroorzaakt door een virus. Van de mensen die besmet raken overlijdt circa dertig procent.

Gebieden

Het virus komt uitsluitend voor in Afrika ten zuiden van de Sahara en in Zuid-Amerika. Het risico op besmetting is het grootst in West-Afrika en het Amazonegebied. De meeste besmettingen gebeuren tijdens het regenseizoen en het begin van het droge seizoen.

Besmetting

Gele koorts wordt overgebracht door muggensteken. De muggen zijn actief van zonsopgang tot zonsondergang, met name in de vroege ochtend en namiddag. Het wordt aangetroffen in bosrijke streken, waar het circuleert onder zijn gastheren (de aap en de mug). De mug Aedes aegyptii plant zich echter in stilstaand water in stedelijke gebieden snel voort, zodat de ziekte eveneens in stedelijke gebieden voorkomt.

Verschijnselen

Na een incubatieperiode van drie tot zes dagen kunnen zich de volgende symptomen voordoen:

• koorts met rillingen
• misselijkheid
• spierpijn
• rugpijn
• hoofdpijn
• algeheel gevoel van onwel zijn

Een aanval van gele koorts kan verscheidene dagen duren, en in het algemeen herstelt de patiënt daar goed van.
In sommige gevallen echter, lijkt de patiënt in eerste instantie te herstellen, waarna hij weer terugvalt in een ernstiger ziekte met levensbedreigende gevolgen. Naast de bovengenoemde algemene symptomen wordt dit stadium gekenmerkt door:

• geelzucht (de huid en het oogwit worden geel door een gestoorde leverfunctie)
• 'zwart braaksel' (dit is het gevolg van bloedingen; als de patiënt bloed uit de maag overgeeft, is dit donkerbruin van kleur)
• verminderde urineproductie
• verward denken, hallucinaties of bewusteloosheid

Voor patiënten die dit tweede stadium van de ziekte krijgen, zijn de vooruitzichten slecht. De helft van deze patiënten bezwijkt eraan. Degenen die herstellen, ondervinden geen blijvende gevolgen.

Voorkomen

Vaccinatie biedt de enige volledige bescherming tegen gele koorts. Het vaccin werkt zeer effectief, een eenmalige inenting geeft tien jaar bescherming. De bescherming is tien dagen na vaccinatie op peil.

Naast vaccinatie is het ook verstandig voorzorgsmaatregelen tegen de mug te treffen, wanneer u door een besmet gebied reist. De Aedes-mug, die ook dengue verspreidt, bijt alleen overdag. Hij komt veel voor in dichtbevolkte gebieden en wordt aangetrokken door activiteit, vocht, warmte en kooldioxide. Deze mug bijt het meest in de ochtend gedurende enkele uren na zonsopgang en in de namiddag gedurende enkele uren voor zonsondergang. De mug legt zijn eitjes in stilstaand water in de huiselijke omgeving, bijvoorbeeld in oude autobanden, blikken, vaten, emmers, bloemvazen en stortbakken. Hij beweegt snel en voedt zich veelvuldig met kleine hoeveelheden.

Bescherming tegen de mug, zoals een insectenwerend middel, is dan ook vooral overdag nodig. Het is raadzaam om persoonlijke beschermingsmiddelen te gebruiken (kleding, insectenwerend middel, muskietennet, enzovoort), en te reizen op de tijden dat de mug het minst actief is. Draag kleren met een neutrale kleur (bruin of groen) in plaats van met felle kleuren.  

Let op! De malariamug is in tegenstelling tot deze mug voornamelijk ’s avonds en ’s nachts actief en ook voor deze mug dient u zich goed te beschermen.

Verplichte vaccinatie

Endemische landen zijn landen waar gele koorts (of een andere ziekte) voorkomt. Om verspreiding van het virus te voorkomen stellen sommige landen vaccinatie verplicht. Hiermee wil de World Health Organisation voorkomen dat gebieden besmet raken die vrij zijn van gele koorts maar waar wel muggen leven die het virus kunnen overbrengen. Bij binnenkomst in een dergelijk land heeft u een geldig inentingsbewijs nodig.